Udostępnij:
Korzenny zapach i smak pierniczków to nieodzowny element Świąt Bożego Narodzenia. Jakie i kiedy zrobić oraz jak udekorować pierniczki, by nadawały się do jedzenia i na choinkę? Oto mały przewodnik po piernikach.
Skąd się wzięły pierniki
Nie wiadomo, kto wymyślił pierniki, wiadomo natomiast, że ciastka z dodatkiem pieprzu i miodu, zbliżone smakiem do pierniczków jadano już w starożytności. W średniowieczu ciastka z dodatkiem korzennych przypraw, przywożonych z wypraw krzyżowych, stały się specjalnością zakonników, w szczególności benedyktynów. Tak pierniki trafiły do Polski, a miastem słynącym z ich wyrobu jest Toruń. Pierwsze wzmianki o toruńskich piernikach pochodzą z XIV wieku.
Nazwa ciastek wywodzi się od pieprzu oraz pikantnych korzennych przypraw dodawanych do miodownika. Legenda mówi, że pieprzu przez przypadek do ciasteczek dosypał toruński piekarz Mikołaj Czan, a pomyłka stała się dla niego źródłem bogactwa. Popularne były dwa rodzaje pierników: miękkie do jedzenia i figuralne – twarde, przygotowywane w specjalnych formach i ozdabiane, Ze względu na zawartość drogich przypraw były niezwykle cenne, uważane za towar luksusowy.
Najstarszy polski przepis pochodzi z XVIII wieku i został zapisany w… poradniku medycznym jako specyfik zalecany podczas przeziębienia i niestrawności.
Rodzaje pierników
Jednym z najpopularniejszych rodzajów piernika jest katarzynka, tradycyjnie wypiekana od 25 listopada, czyli od dnia św. Katarzyny do Bożego Narodzenia. Na temat charakterystycznego kształtu katarzynki krąży wiele legend, m.in. o Katarzynie, córce piekarza, która zastępując chorego ojca, wycięła ciastka w kształt sześciu medalionów nie mogąc znaleźć odpowiedniej formy.
Nie mniej popularne są niemieckie Lebkuchen, z których słynie Norymberga. Pierniczki przygotowywane są w wersji miękkiej i twardej.
W Szwecji przygotowuje się cieniutkie pierniczki pepparkakor, z kolei w Wielkiej Brytanii popularne są korzenne ciasteczka w kształcie ludzików.
Kiedy piec pierniczki na Święta
Termin pieczenia pierniczków zależy od tego, jakiego rodzaju wypieki chcemy uzyskać. Najwcześniej, bo już na początku listopada należy upiec tradycyjny staropolski piernik, który leżakuje kilka tygodni zanim będzie idealny do jedzenia. Połowa listopada to czas, kiedy można piec pierniczki bakaliowe – ten rodzaj ciastek przetrwa nawet do kolejnych Świąt. Natomiast pod koniec listopada pieczemy twarde Katarzynki – to ciastka, które doskonale smakują polane czekoladą. Początek grudnia to zaś ostatni dzwonek na pierniczki – najodpowiedniejsze będą pierniczki Norymberskie.
Jak zrobić pierniczki
Dobre pierniki to ciasteczka aromatyczne, pulchne i miękkie. Jak przygotować miękkie pierniczki? Sposoby na takie pierniczki doskonale znają wielbiciele domowych słodkości, ponieważ tego rodzaju ciastka nadają się do zjedzenia od razu i nie trzeba odkładać ich, by zmiękły.
Składniki: ½ kg mąki, 20 dag miodu, 1 czubata łyżeczka sody oczyszczonej, 3 łyżki cukru trzcinowego, ½ kostki masła, 3 jajka, przyprawa do piernika.
Miód rozpuszczamy w garnku, a następnie dodajemy do niego przyprawę do pierników i masło. Wymieszaną całość studzimy. Mieszamy suche składniki i dodajemy do nich jajka. Masło rozpuszczamy w przestudzonym miodzie. Wszystkie składniki łączymy i zagniatamy z nich gładkie ciasto, a następnie odkładamy na kilkanaście minut do lodówki.
Schłodzone ciasto wałkujemy na posypanej mąką stolnicy na grubość ok 1 cm i wykrawamy foremkami kształty pierniczków. Ciastka pieczemy przez ok 15 minut w piekarniku nagrzanym do 180°C. Przestudzone ciastka posypujemy cukrem pudrem, polewamy lukrem lub dekorujemy według uznania.
Przyprawa do piernika to nieodzowny składnik ciastek niezależnie od tego, czy będą kruche czy miękkie. Można kupić gotową mieszankę albo przygotować ją samemu w odpowiednich proporcjach. Oto, co wchodzi w skład przypraw do piernika: cynamon, mielony imbir, gałka muszkatołowa, ziele angielskie, goździki, kolendra, kardamon, kolorowy pieprz oraz anyż. Zmielone lub utarte w moździerzu składniki stanowią aromatyczny akcent pierników. Dodatkowo ciasteczka słodzimy miodem, a nie cukrem.
Jak przechowywać pierniki
Odpowiednio przechowywane pierniki nadają się do zjedzenia nawet kilka miesięcy po upieczeniu. Oto kilka podpowiedzi, jak przechowywać pierniki, by zachowały świeżość na długo.
W szczelnie zamkniętym słoiku, puszce lub plastikowym pojemniku na żywność z uszczelką. Aby ciastka zmiękły, do pojemnika można na kilka dni dodać kawałek jabłka. Jabłko należy każdego dnia wymieniać, aby nie zapleśniało. Innym sposobem na zmiękczenie ciastek jest włożenie ich do miski a następnie przykrycie jej ściereczką i odstawienie na 1-2 dni w kuchni lub innym pomieszczeniu, w którym jest wilgotno.
Pierniczki na choinkę
Pierniczki na choinkę przygotowujemy według przepisu na miękkie pierniczki, zastępując miód naturalny sztucznym a masło margaryną, nie trzeba również dodawać jaj, ewentualnie, jeśli trudno będzie zagnieść ciasto, można dodać jedno. Ciasto wałkujemy na grubość 0,5 cm. A w każdym wykrojonym kształcie pierniczka robimy przed upieczeniem dziurkę na sznureczek. Pierniczki, oczywiście, nadają się do jedzenia, będą jednak twarde.
Ozdobione pierniczki to piękna domowa i naturalna ozdoba na choinkę, która może zostać wykonana także przez najmłodszych domowników. Można zrealizować najbardziej szalone pomysły na ich udekorowanie. Oto kilka sprawdzonych pomysłów, jak ozdobić pierniczki na choinkę.
- Domowy lukier: białko z 1 jajka, 1,5 szklanki cukru pudru, łyżeczka soku z cytryny. Miksujemy składniki aż lukier będzie gładki, błyszczący i idealnie biały.
- Spożywcze pisaki i farbki
- Ozdoby do ciast – perełki, posypka lukrowa przyklejone na posmarowane białkiem lub lukrem ciastka
Każdy z domowników może zrealizować swoje pomysły na to, jak przygotować pierniczki na choinkę. Oprócz dobrej zabawy i ekologicznych ozdób, to doskonała zapowiedź świątecznego, rodzinnego nastroju.
